Εκπαίδευση κατά την Επανάσταση
Πριν και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης, κάτω από την επίδραση του νεοελληνικού Διαφωτισμού, έχει ωριμάσει η ανάγκη πνευματικής .jpg)
αναγέννησης του λαού. Αναπτύσσεται προβληματισμός, ώστε η παιδεία να διαμορφώνει ελεύθερους πολίτες με συνείδηση των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεών τους.
Το 1824 η Πενταμελής Επιτροπή, υπό την προεδρία του Άνθιμου Γαζή, στην οποία ανατέθηκε από το κοινοβουλευτικό σώμα η μελέτη των εκπαιδευτικών προβλημάτων, πρότεινε τρεις κύκλους σπουδών:
1. Την «προκαταρκτικήν και δημώδη», στην οποία οι μαθητές θα διδάσκονταν τα στοιχειώδη, δηλαδή να διαβάζουν, να γράφουν και να λογαριάζουν.
2. Το λύκειο, για να μαθαίνουν οι μαθητές την «προπατορικήν γλώσσαν», λατινικά, γαλλικά και τα «στοιχειώδη μαθήματα θετικών επιστημών και φιλοσοφίας» και
3. Το πανεπιστήμιο, στο οποίο θα φοιτούν όσοι τελειώνουν το λύκειο.
Η έλλειψη, ωστόσο, οικονομικών πόρων περιορίζει τα παραπάνω μόνο στην πρώτη βαθμίδα. Τα χρόνια εκείνα, χρήματα για την πληρωμή των δασκάλων αντλούσαν από την προσφορά ιδιωτών και από την εκκλησία. Συγκεκριμένα, τότε τα σχολεία της Αθήνας τα συντηρούσε οικονομικά ο στρατηγός Γκούρας. Στη συνέχεια, το 1825 η Φιλόμουσος Εταιρεία των Αθηνών αναλαμβάνει την συντήρηση των σχολείων και την ίδρυση σχολείου για κορίτσια.
Διαβάζουμε ότι το 1825 λειτουργούν πέντε σχολεία στην Αθήνα:
1. Σχολείο της νέας παιδαγωγίας (αλληλοδιδακτικό), με δάσκαλο τον Συνέσιο Σμυρναίο.
2. Αλληλοδιδακτικό, με δάσκαλο τον Νεόφυτο Νικητόπλο (ο ίδιος διηύθυνε και το σχολείο κορασίδων).
3. Σχολείο ελληνικής γλώσσας, με δάσκαλο τον Σουρμελή.
4. Σχολείο υψηλοτέρων μαθημάτων της ελληνικής γλώσσας, με δάσκαλο τον Ιωάννη Ειρηναίο, όπου διδασκεται και η ιταλική γλώσσα.
5. Σχολείο ιστορίας των φιλοσοφικών επιστημών, με δάσκαλο τον Γ. Γεννάδιο.
Στην συνοπτική έκθεση του εφόρου της παιδείας Γρ. Κωνσταντά, που συντάσσεται την ίδια χρονιά, αναφέρεται ότι:
Στην Αθήνα λειτουργούν κανονικά δυο κεντρικά αλληλοδιδακτικά σχολεία και δυο ανώτερα ελληνικά. Το ένα από τα δύο λειτουργεί ως Λύκειο, όπου εκτός της αρχαίας ελληνικής και της ιταλικής, διδάσκονται και γεωγραφία, αριθμητική γεωμετρία, λογική και μεταφυσική.
Η ανταπόκριση των μαθητών θα πρέπει να ήταν μεγαλύτερη από τις κτιριακές δυνατότητες, γιατί τον Ιανουάριο του 1825 ο Γεννάδιος πληροφορεί τον έφορο Παιδείας Κωνσταντά ότι το πρώτο αλληλοδιδακτικό σχολείο της Αθήνας είχε "υπέρ τους 250 μαθητές, ενώ είναι χωρητικό μόνο 132".