Νεολαία και αγώνες. Πάντα προς την πρόοδο;

Η μαθητιώσα και φοιτητική νεολαία, που βρίσκεται συνήθως στην εμπροσθοφυλακή των αγώνων της κοινωνίας και στην ιδεολογική πρωτοπορία, που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη στα μηνύματα των καιρών, δε μένει αδιάφορη για την πραγματικότητα, αλλά αγωνίζεται συχνά για να την αλλάξει και να φέρει την πρόοδο. Πολλά γεγονότα από όλες τις ιστορικές φάσεις συνηγορούν σε αυτό. Από τη σύγχρονη ιστορία, τα γεγονότα του Μάη του 1968 στο Παρίσι ή η εξέγερση του Πολυτεχνείου στα καθ’ ημάς δείχνουν του λόγου το αληθές.

Στη νεότερη ελληνική ιστορία, στα μέσα του 19ου αιώνα, τα Σκιαδικά ήταν μια δυναμική εξέγερση των νέων και πήρε τη μορφή αντίστασης στο οικονομικό και πολιτικό κατεστημένο. Ωστόσο, η ροπή των νέων προς την πρόοδο δεν είναι απαράβατος κανόνας ούτε και η στάση τους σε όλες ανεξαιρέτως τις περιπτώσεις συνδέθηκε με προοδευτικούς αγώνες. Παραδείγματα μιας αντιδραστικής συμπεριφοράς των νέων στη νεοελληνική ιστορία είναι τα Ευαγγελικά και τα Ορεστειακά, γεγονότα που ξεκίνησαν από την υιοθέτηση των φοιτητών εξαιρετικά συντηρητικών ιδεών σε σχέση με το γλωσσικό ζήτημα και με αφορμή τη μετάφραση στην καθομιλουμένη των Ευαγγελίων καθώς και της Ορέστειας του Αισχύλου.

Οι νέοι, παρασυρμένοι από τις αντιδραστικές ιδέες των γλωσσαμυντόρων, προσδέθηκαν στο άρμα των πιο δύσοσμων και οπισθοδρομικών ιδεών κάποιων λογίων, κατά τους οποίους η ομιλούμενη, ζωντανή γλώσσα του λαού, η καθομιλουμένη, ήταν μια γλώσσα υποδεέστερη, κατώτερη, ακατάλληλη και ανίκανη να αποδώσει το πνεύμα και το γράμμα σημαντικών κειμένων, όπως τα Ευαγγέλια, ή η αισχύλεια τριλογία της Ορέστειας. Τα γεγονότα αυτά έχουν πλέον αποτιμηθεί από την ιστορία και έχουν πάρει τη θέση που τους ανήκει: προήλθαν από τις συλλογικές εμμονές και ιδεολογικές αγκυλώσεις κάποιων συντηρητικών δυνάμεων του νεότερου ελληνισμού σε μια δύσκολη περίοδο, στην οποία προσπαθούσε ακόμα απεγνωσμένα να βρει τον εαυτό του και τον ρόλο του στη νέα εποχή και πραγματικότητα.

Καρανάσιος Γεώργιος