Παράγοντες φθοράς
Στην αρχαιότητα χρησιμοποιούσαν συνήθως ασβεστόλιθους και μάρμαρα. Τους ασβεστόλιθους στις πιο φθηνές κατασκευές, ενώ τα μάρμαρα στα πιο σημαντικά μνημεία. Οι ασβεστόλιθοι, φθηνά υλικά της κάθε περιοχής, διαβρώνονται εύκολα ενώ τα μάρμαρα (ευγενείς πέτρες), είναι υλικά μεγαλύτερης αντοχής και προέρχονται από λατομεία σε όλη την Ελλάδα. Αν αποκαλυφθούν τα θεμέλια ενός μνημείου είτε από φυσικούς παράγοντες είτε από ανθρωπογενείς επεμβάσεις, η διάβρωσή τους γίνεται γρηγορότερα από την αντίστοιχη διάβρωση των τμημάτων του μνημείου που βρίσκονται ανέκαθεν στην επιφάνεια..
Η καταστροφή των μαρμάρων στη Ρωμαϊκή Αγορά οφείλεται σε φυσικούς και ανθρωπογενείς παράγοντες.
Φυσικοί παράγοντες:
- Η ύπαρξη άλλων ορυκτών μέσα στο μάρμαρο εκτός από ανθρακικό ασβέστιο (ασβεστίτη), διευκολύνει τη διάβρωση του πετρώματος και αυτή αρχίζει από τα σημεία στα οποία βρίσκονται αυτά τα ορυκτά.
- Όταν υπάρχουν στρώσεις στα μάρμαρα, γίνεται πιο εύκολη η διάβρωση.
- Οι επιφανειακές ρωγμές είναι σημαντικός παράγοντας διάβρωσης διότι και στην πιο μικρή ρωγμή εισέρχεται νερό και σταδιακά η ρωγμή προχωρά στο βάθος του υλικού. Επίσης κατά τη χειμερινή περίοδο, το νερό μέσα στη ρωγμή παγώνει, ο πάγος διογκώνεται, οι ρωγμές ανοίγουν περισσότερο και το πέτρωμα χάνει τη συνοχή του.
- Ρωγμές που έχουν δημιουργηθεί από σεισμούς ή βανδαλισμούς είναι εξίσου καταστροφικές με τις επιφανειακές ρωγμές.
- Η ανάπτυξη λειχήνων και βρύων που απομυζούν το υλικό και όπου αφαιρεθούν δημιουργείται σακχαροποίηση της επιφάνειας. Λίθοι επεξεργασμένοι προσφέρονται για την ανάπτυξη λειχήνων.
- Τα περιττώματα πουλιών, ειδικά των περιστεριών που περιέχουν φωσφορικό οξύ, διαβρώνουν τα πετρώματα. Τα περιστέρια αποτελούν μάστιγα για τα μνημεία.
- Τα φυτά και δέντρα με τα ριζικά τους συστήματα προκαλούν σημαντικές καταστροφές. Ιδιαίτερα καταστροφική είναι η κάππαρη επειδή έχει πολύ αναπτυγμένες ρίζες.
Ανθρωπογενείς παράγοντες:
- Αφαιρέσεις δομικών λίθων για να χρησιμοποιηθούν σε νεώτερες κατασκευές.
- Όξινη βροχή (προκαλεί γυψοποίηση και σακχαροποίηση).
- Λανθασμένες επεμβάσεις (σε λιγότερες περιπτώσεις).