Οικία Κλεάνθη

2012-05-27 22:16

φωτογραφικό υλικό

Η οικία Κλεάνθη (οδός Θόλου), αν και έμεινε γνωστή κυρίως ως το πρώτο Πανεπιστήμιο, όμως συνδέεται και με άλλον τρόπο με την εκπαίδευση στην Αθήνα και μάλιστα με την ιστορία του Σχολείου μας.

Και πρώτα πρώτα, γιατί "οικία Κλεάνθη";

Ασφαλώς θα έχετε ακούσει να μιλούν για τον Κλεάνθη, έναν από τους επιφανέστερους Έλληνες αρχιτέκτονες του 19ου αιώνα. Ο Σταμάτιος Κλεάνθης που γεννήθηκε το 1802 στο Βελβενδό Κοζάνης,  μαζί με το φίλο του, τον Εδουάρδο Σάουμπερτ, ανέλαβαν το 1833 πρώτοι τον πολεοδομικό σχεδιασμό της Αθήνας. Ωστόσο, το πολεοδομικό σχέδιο που εκπόνησαν δεν εφαρμόστηκε τελικά, γιατί κρίθηκε πολυδάπανο. Ο Κλεάνθης, λοιπόν, το 1831 αγόρασε το κτίριο αυτό από την Τουρκάλα Σαντέ Χανούμ και οι δύο συνεργάτες το ανακαίνισαν και το χρησιμοποίησαν ως κατοικία και ως εργαστήριο. «Μικρή Ακρόπολη» το ονόμαζαν οι γείτονες, καθώς ήταν γεμάτο από προπλάσματα αρχαίων μνημείων και αρχιτεκτονικά μέλη κλασικών και ρωμαϊκών κτισμάτων, συγκεντρωμένα εκεί από τους δύο φίλους. Μετέπειτα φιλοξένησαν εκεί ξένες προσωπικότητες που κατά καιρούς επισκέπτονταν την Ελλάδα, όπως αρχαιολόγους, αρχιτέκτονες ζωγρἀφους κ.α.

Τι σχέση όμως θα μπορούσε να έχει η κατοικία των δύο αρχιτεκτόνων με το σχολείο μας;

Αργότερα ,όταν η πόλη γίνεται πρωτεύουσα και μεταφέρονται εδώ όλες τις πνευματικές δραστηριότητες των Ελλήνων, το ανακαινισμένο σπίτι του Κλεάνθη επιλέχθηκε για να στεγαστεί το Α΄ Γυμνάσιο της Αθήνας, το πρώην Κεντρικό Σχολείο της Αίγινας, δηλαδή το Σχολείο μας.

Ίδρυση Πανεπιστημίου

Δυο χρόνια αργότερα,  με εντολή του Όθωνα, στον ίδιο χώρο στεγάζεται το πρώτο Πανεπιστήμιο του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους.

26 Απριλίου 1837: Στις έντεκα το πρωί, με κανονιοβολισμούς κηρύχτηκε πανηγυρικά η έναρξη λειτουργίας του Πανεπιστημίου, το οποίο ονομάστηκε Πανεπιστήμιο του Όθωνος, προς τιμήν του βασιλιά. Αργότερα, μετά την έξωση του Όθωνα, με βάση τον όρο που έθεσε ένας από τους ευεργέτες του Πανεπιστημίου, θα μετονομαστεί σε Καποδιστριακό .

Στο Πανεπιστήμιο λοιπόν πρόκειται να φοιτήσουν αρχικά 52 φοιτητές: 22 στη Δικαστική - όπως λεγόταν τότε η Νομική-, 18 στη Φιλοσοφική, 8 στη Θεολογία και 3 στην Ιατρική. Αξίζει να προσέξουμε ότι οι Θετικές επιστήμες διδάσκονταν στη Φιλοσοφική Σχολή και μόνο το 1904 ιδρύεται η Σχολή Θετικών Επιστημών. Στο μεταξύ, τον πρώτο χρόνο της λειτουργίας του γράφτηκαν και 75 ακροατές που δεν είχαν υποχρέωση να δώσουν κανονικές εξετάσεις. Ανάμεσα σε αυτούς μπορείτε να φανταστείτε ποιος; Ο αγράμματος, μα φιλομαθής Θεόδωρος Κολοκοτρώνης!

Οι φοιτητές, όπως καταλαβαίνετε, ήταν κάθε ηλικίας, αλλά μόνο άντρες. Πότε όμως πρωτοδέχτηκαν γυναίκα στο Πανεπιστήμιο; Παρενθετικά αναφέρουμε ότι η Κ. Καλησπέρη προσπάθησε να γίνει δεχτή, η προσπάθεια της όμως δεν στέφθηκε με επιτυχία. Έτσι η πρώτη που τελικά γράφτηκε είναι η Ιωάννα Στεφανόπολι, που εγγράφηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου το 1890.

Η Θεολογική, η Νομική, η Ιατρική και η Φιλοσοφική είναι οι τέσσερις πρώτες σχολές, τις οποίες περιλαμβάνει το Πανεπιστήμιο. Αργότερα, το Νοέμβριο του 1841 το Πανεπιστήμιο, μεταφέρεται στο καινούριο του κτίριο. Το 1856 ο Κλεάνθης πούλησε το σπίτι της οδού Θόλου σε κάποιον Κρητικό κι το 1868, χρησιμοποιείται για τη στέγαση Κρητικών προσφύγων.

Η τύχη του κτιρίου τα μεταγενέστερα χρόνια

Η φθορά που έχει ήδη ξεκινήσει θα οδηγήσει και στην παρακμή. Τα επόμενα χρόνια θα στεγάζει ταβέρνα με το όνομα «Παλιό Πανεπιστήμιο». Οι περιπέτειές του λήγουν οριστικά με την επισκευή και την αρχιτεκτονική αποκατάστασή του στις μέρες μας και τη λειτουργία του ως Μουσείου της Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Αθήνας.