Καραγκιόζης

Ο Καραγκιόζης είναι κεντρικός χαρακτήρας του παραδοσιακού ελληνικού και τουρκικού Θεάτρου Σκιών, το οποίο σε πολλές περιπτώσεις αποκαλείται με μόνο το όνομα του πρωταγωνιστή του. Στα τούρκικα Karagöz σημαίνει μαυρομάτης.

 

 Στην Ελλάδα ο Καραγκιόζης, ως λαϊκός ήρωας, εκπροσωπεί τον φτωχό, εξαθλιωμένο, πονηρό Έλληνα, την περίοδο της Τουρκοκρατίας.Το χέρι του είναι εξαιρετικά ευκίνητο και υπερβολικά μακρύ, για σκηνικούς λόγους, ώστε να μπορεί να ξύνει την πλάτη του και το κεφάλι του ή για να χειρονομεί. Καρπαζώνει προθυμότατα, δέρνει αλλά και δέρνεται. Είναι καμπούρης και περιστοιχίζεται από την οικογένειά του, το φίλο του Χατζηαβάτη, το θείο του Μπάρμπα-Γιώργο και άλλους χαρακτήρες. Ζει σε παράγκα (η παράγκα του Καραγκιόζη), είναι ξυπόλητος και μένει απέναντι από το σεράι (το παλάτι) του Βεζύρη.Ο Καραγκιόζης διατηρεί πολλά ανατολίτικα στοιχεία και χαρακτηριστικά, όπως τα τολμηρά του αστεία.Έτσι σε μια παράσταση ο Μακρυγιάννης βγάζει έξω τις γυναίκες, για να μπορέσει ο καραγκιοζοπαίχτης να πει «κείνα πο ήξερε». .....

Η επίσημη «πρώτη» του Καραγκιόζη στην Αθήνα αναγγέλεται στις 9 Φεβρουαρίου του 1852 στην Πλάκα, με μια "ειδοποίηση" στην εφημερίδα «Ταχύπτερος Φήμη»:

 

« Κατά την συνοικίαν της Πλάκας συνεστήθη ανατολικόν θέατρον . Εξοδεύων τις δέκα μόνον λεπτά, πέντε λεπτά δια την είσοδον και πέντε λεπτά για τον ναργιλέ, δύναται να διασκεδάση τρεις ολοκλήρους ώρας».

 

Στους χώρους των οθωνικών καφενείων της Πλάκας, καθώς και στην περιοχή της Αγοράς, παίζονται οι πρώτες παραστάσεις Καραγκιόζη. Το θέαμα διαδίδεται ραγδαία και γίνεται δημοφιλέστατο. Όμως η επιτυχία του προκαλεί αντιδράσεις πως «το θέαμα είναι αισχρό και άσεμνο», ειδικά για το πλήθος των παιδιών που το παρακολουθεί. Φυσικά, οι διαμαρτυρίες δεν αναστέλουν τη διάδοση του θεάτρου σκιών. Από την Πλάκα το θέαμα απλώνεται και σε άλλες γειτονιές, καθώς η Αθήνα μεγαλώνει. Αρκετές δεκαετίες αργότερα, ο Καραγκιόζης έχει υιοθετηθεί από την ελληνική διανόηση και έχει πάψει να θεωρείται θέαμα αποκλειστικά λαϊκό. Τότε επανέρχεται στην Πλάκα, στη μάντρα στης κεντρικής πλατείας. Ακόμη και σήμερα οι παραστάσεις του εξακολουθούν να γοητεύουν μικρούς και μεγάλους.